شیردهی و دیابت
راهنمای جامع شیردهی و دیابت برای مادران دیابتی: فواید، چالش‌ها و نکات مراقبتی برای تضمین سلامت مادر و نوزاد
تغذیه با شیر مادر یکی از بهترین هدایایی است که مادران می‌توانند به فرزندان خود بدهند. این روش طبیعی تغذیه نوزاد، علاوه بر تأمین مواد مغذی ضروری، پایه‌ای قوی برای پیشگیری از بیماری‌های مزمن در آینده ایجاد می‌کند. مادران مبتلا به دیابت نیز می‌توانند با برنامه‌ریزی، مدیریت دقیق و تحت نظر پزشک (شامل متخصص غدد، متخصص زنان و زایمان و متخصص اطفال)، تجربه‌ای موفق از شیردهی داشته باشند. در این مقاله به بررسی اهمیت شیردهی برای مادران دیابتی و نکات ضروری برای مدیریت بهتر این فرآیند می‌پردازیم.
فواید شیردهی برای نوزادان مادران دیابتی
تغذیه با شیر مادر از جنبه‌های مختلفی به سلامت نوزاد کمک می‌کند:
- کاهش خطر دیابت نوع یک: نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، در آینده کمتر در معرض ابتلا به دیابت نوع یک قرار می‌گیرند.
- پیشگیری از چاقی: احتمال اضافه وزن یا چاقی که عامل خطر دیابت نوع دو است، در کودکانی که با شیر مادر تغذیه شده‌اند کمتر است.
- تقویت سیستم ایمنی: تغذیه با شیر مادر خطر ابتلا به عفونت‌های گوش، بیماری‌های تنفسی، آسم و سایر مشکلات جدی سلامت را کاهش می‌دهد.
- کاهش خطر ابتلا به آلرژی‌ها و اگزما
- بهبود رشد شناختی
- کاهش خطر سندرم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS)
فواید شیردهی برای مادران مبتلا به دیابت
شیردهی نه‌تنها برای نوزاد مفید است، بلکه تأثیرات مثبتی بر سلامت مادر دارد:
- کاهش خطر دیابت نوع دو: شیردهی به کاهش احتمال ابتلا به دیابت نوع دو در افرادی که دیابت بارداری دارند کمک می‌کند؛
- ـ پیشگیری از بیماری‌های مزمن: خطر ابتلا به فشار خون بالا، سرطان‌های پستان و تخمدان، پوکی استخوان و آرتروز در مادر کاهش می‌یابد.
- مدیریت وزن: شیردهی به کاهش وزن اضافۀ دوران بارداری کمک می‌کند و باعث بازگشت سریع‌تر بدن به حالت قبل از بارداری می‌شود.
مصرف داروهای خوراکی دیابت در دوران شیردهی:
مصرف اکثر داروهای دیابت در دوران شیردهی بی‌خطر است، اما بعضی از زنان مبتلا به دیابت نوع دو ترجیح می‌دهند به مصرف انسولین ادامه دهند زیرا انسولین وارد شیر مادر نمی‌شود.
شیردهی ممکن است باعث نوسان قند خون شود و لازم است اندازه‌گیری قند خون دقیق‌تر انجام شود و میزان داروها یا انسولین مصرفی توسط پزشک تنظیم شود.
دیابت بارداری و شیردهی
دیابت بارداری حالتی است که در اواخر بارداری رخ می‌دهد و می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع دو را افزایش دهد. با این حال، شیردهی می‌تواند این خطر را به میزان زیادی کاهش دهد. شیردهی به مدت حداقل دو ماه، خطر دیابت نوع دو را تا 50 درصد کاهش می‌دهد. شیردهی بیش از پنج ماه تأثیر بیشتری در کاهش این خطر دارد. علاوه‌بر این، شیردهی به بهبود عملکرد انسولین و تنظیم قند خون هم کمک می‌کند. توجه داشته باشید که اگر به دیابت بارداری مبتلا شدید، پیگیری منظم قند خون پس از زایمان برای تشخیص زودهنگام دیابت نوع دو ضروری است و حتی توصیه می‌کنیم حتی پس از اتمام دورۀ شیردهی، به‌طور منظم قند خون خود را اندازه بگیرید.
نکات مهم برای مادران دیابتی در شیردهی
1. پایش قند خون
- قبل و بعد از هر بار شیردهی قند خون خود را اندازه‌گیری کنید؛
- افت قند خون در دوران شیردهی شایع است. بنابراین داشتن میان‌‌وعده‌های کوچک و مکرر حاوی کربوهیدرات‌های پیچیده و پروتئین را توصیه می‌کنیم.
2. مشورت با پزشک
- بیشتر داروهای دیابت مانند انسولین و متفورمین در دوران شیردهی بی‌خطر هستند، اما تغییر در دوز انسولین ممکن است لازم باشد.
3. نکات تغذیه‌ای
- پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و غنی از فیبر، پروتئین و چربی‌های سالم و مصرف میان وعده‌های سالم و متعادل در طول روز به مدیریت قند خون و تولید بهتر شیر کمک می‌کند؛
- نوشیدن آب کافی برای تولید شیر و جلوگیری از کم‌‌آبی بدن ضروری است.
اهمیت تماس پوستی و تغذیۀ زودهنگام
تماس پوستی با نوزاد و شروع به‌موقع شیردهی ازجمله اقداماتی است که به تنظیم قند خون نوزاد و پیشگیری از افت قند کمک می‌کند. این روش همچنین ارتباط عاطفی مادر و نوزاد را تقویت می‌کند.
دریافت آموزش دربارۀ نشانه‌های افت قند خون نوزادی (مانند لرزش، بی‌قراری و تغذیه ضعیف) اهمیت دارد.
راهکارهای جایگزین در صورت عدم امکان شیردهی
اگر به هر دلیلی مادر قادر به شیردهی نیست، استفاده از شیر خشک مخصوص نوزادان زیر نظر پزشک بهترین گزینه است. این نوع شیر خشک‌ها همۀ مواد مغذی مورد نیاز نوزاد را تأمین می‌کند. هرگز از شیر خشک‌های معمولی یا شیر گاو برای تغذیۀ نوزاد استفاده نکنید، زیرا ممکن است برای نوزاد مضر باشد.
واکسیناسیون و شیردهی
تزریق واکسن کرونا در دوران شیردهی ایمن است، اما انتخاب نوع واکسن باید با مشورت پزشک انجام شود. این اقدام از مادر و نوزاد در برابر بیماری‌های جدی محافظت می‌کند.
درنهایت
شیردهی برای مادران مبتلا به دیابت علاوه‌بر تأمین نیازهای نوزاد، مزایای بسیاری برای سلامتی مادر دارد. رعایت نکات علمی، پایش دقیق قند خون و مشورت با متخصصین می‌تواند تجربۀ شیردهی موفق و بی‌خطری را برای مادران دیابتی به ارمغان بیاورد. اگر در این مسیر با چالشی روبرو شدید، انجمن دیابت گابریک آمادۀ ارائۀ مشاوره و خدمات تخصصی به شما است.
