دیابت چیست؟

انواع دیابت

دیابت براساس علت بروز آن به انواع مختلف تقسیم می‌شود. از انواع دیابت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

دیابت نوع یک:

دیابت نوع یک، نوعی بیماری خودایمنی است. در این نوع دیابت، سیستم ایمنی بدن، سلول‌های بتای پانکراس که انسولین تولید می‌کنند را تخریب می‌کند. درنهایت با کاهش تعداد و عملکرد سلول‌های بتا، میزان ترشح انسولین در بدن بسیار کاهش می‌یابد و به همین خاطر قند خون به‌شدت افزایش می‌یابد. فرد مبتلا به دیابت نوع یک به دلیل کمبود شدید انسولین نیاز به تزریق مداوم انسولین دارد. علت اصلی این بیماری هنوز ناشناخته است و دربارۀ علت آن فرضیه‌های زیادی وجود دارد.

دیابت نوع دو:

یابت نوع دو به دلیل مقاومت به انسولین (نوعی اختلال در عملکرد انسولین) و کاهش تدریجی ترشح انسولین از سلول‌های بتای پانکراس اتفاق می‌افتد. بروز دیابت نوع دو با سبک زندگی ارتباط مستقیم دارد. برای پیشگیری از دیابت نوع دو می‌توان از اصلاح سبک زندگی کمک گرفت و احتمال ابتلا به آن را به‌شدت کاهش داد.

دیابت بارداری:

در ایران حدود ۱۰ تا ۱۸ درصد از کل مادران باردار به‌طور موقت به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند. این دیابت در سه‌ماهۀ دوم یا سوم بارداری تشخیص داده می‌شود. در اکثر مادران، بعد از پایان بارداری قند خون به محدودۀ طبیعی برمی‌گردد. بااین‌حال در بعضی مادران ممکن است بالا بودن قند پس از زایمان هم ادامه پیدا کند. احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده برای مادرانی که دیابت بارداری را تجربه کرده‌اند، بیشتر است.

پیش‌دیابت:

پیش‌دیابت یا دیابت پنهان، شرایطی است که در آن میزان قند خون بالاتر از مقدار طبیعی است اما نه به‌اندازه‌ای که در محدودۀ دیابت نوع دو قرار بگیرد. با اصلاح سبک زندگی مثل کنترل وزن، کاهش استرس، رژیم غذایی سالم، افزایش فعالیت بدنی و اجتناب از مصرف دخانیات می‌توان پیش‌دیابت را کنترل کرد و از پیشرفت آن به دیابت نوع دو پیشگیری کرد.

سایر انواع دیابت

علاوه بر دیابت نوع یک، نوع دو و دیابت بارداری، انواع دیگری از دیابت وجود دارد که شیوع کمتری دارند و علل بروز آن‌ها هم متفاوت است. این دیابت‌ها عبارتند از:

• سندرم‌های دیابت مونوژنیک
• دیابت نوزادی
• دیابت مودی (Maturity-onset diabetes of the young)
• بیماری‌های بخش برون‌ریز پانکراس مانند فیبروز کیستیک و التهاب پانکراس
• دیابت القایی به دلیل مصرف برخی داروها و مواد شیمیایی مانند گلوکوکورتیکوئیدها، داروهای ضدویروس که در درمان ایدز استفاده می‌شود و داروهای سرکوب‌گر سیستم ایمنی بدن پس از پیوند عضو

تشخیص دیابت

تشخیص دقیق دیابت و نوع آن بسیار حیاتی است و تنها پزشک می‌تواند این کار را انجام دهد. پس از بررسی‌های لازم و انجام آزمایش‌های تشخیصی، پزشک می‌تواند مبتلا بودن یا نبودنتان به دیابت و نوع آن را تشخیص دهد.
آزمایش‌های معمول برای تشخیص دیابت شامل آزمایش قند خون ناشتا، قند خون دوساعته و آزمایش قند خون سه‌ماهه یا همان اِی‌وان‌سی (A1C) است. این آزمایش‌ها را به‌طور معمول پزشک درخواست می‌کند و با ارزیابی نتایج آن‌ها ابتلا به دیابت و نوع دیابت را تشخیص می‌دهد.
همچنین، پزشک ممکن است از آزمایش‌های تکمیلی استفاده کند تا بتواند دقیق‌تر تشخیص دهد و مشکلات مرتبط با دیابت را مدیریت کند. این آزمایش‌های تکمیلی عبارتند از آزمایش‌ ادرار، آزمایش خون برای اندازه‌گیری هورمون‌ها، تست اتوآنتی‌بادی‌های مرتبط با دیابت و تصویربرداری از اعضای بدن.
در جدول زیر محدودۀ قند خون ناشتا و دوساعته برای تشخیص دیابت، پیش دیابت و شرایط غیر دیابت ذکرشده است. البته تشخیص نهایی به عهدۀ پزشک است.